Własnie zakończyliśmy realizację ponadtrzyletniego przedsięwzięcia pn. "Organizacje stanowią prawo", w którym wpływaliśmy na stanowienie prawa i stworzyliśmy zaplecze eksperckie dla III sektora w naszym regionie. Projekt zaplanowaliśmy i zrealizowaliśmy wspólnie z naszymi organizacjami członkowskimi CISTOR – Stowarzyszenie Partnerstwo Społeczne, Fundacją Stabilo oraz Pomorską Fundacją Rozwoju, Kultury i Sztuki.
Organizacje pozarządowe mają do wypełnienia wiele ról w społeczeństwie – wśród nich jest także rola rzecznika grup słabiej reprezentowanych i rzecznika ważnych, ale niedocenionych społecznie spraw. Formą takiego rzecznictwa jest wpływanie na stanowienie prawa. I to właśnie na nim koncentrował się projekt „Organizacje stanowią prawo”. Inaczej mówiąc, projekt powstał z myślą o członkach, pracownikach i wolontariuszach organizacji pozarządowych z regionu - osoby zaangażowane w organizacjach, pracując oddolnie, działając na rzecz osób i spraw, które rzadko są dyskutowane publicznie, widzą niedostatki i słabości obowiązujących rozwiązań prawnych. A dzięki doświadczeniom i przemyśleniom potrafią także wskazać co i jak należy w tych rozwiązaniach naprawić. I właśnie tę wiedzę i to doświadczenie chcieliśmy zamienić na konkretne zmiany w prawie.
W projekcie postawiliśmy na edukację służącą wypracowywaniu wspólnych pomysłów na rzecznictwo. Bez względu na to, czy były to krótsze formy szkoleniowe (dwudniowe warsztaty), czy cykle edukacyjne (Szkoła Stanowienia Prawa) ich wynikiem zawsze było działanie rzecznicze poświęcone sprawom ważnym dla uczestniczek i uczestników projektu.
W wyniku każdego z 36 dwudniowych warsztatów dla reprezentantek i reprezentantów NGO powstawał tzw. scenariusz wprowadzenia zmiany, czyli pomysł uczestników warsztatu na przeprowadzenie konkretnych działań rzeczniczych na rzecz wprowadzenia lub zmiany wybranych regulacji prawnych. Na realizację każdego pomysłu zagwarantowaliśmy środki finansowe, dzięki czemu działania te miały swoich gospodarzy (oraz opiekuna). Uczestnicy warsztatów zajmowali się sprawami tak różnymi jak ochrona lokalnych zabytków, ustawa o zatrudnieniu socjalnym, zmiany w wydatkowaniu funduszy europejskich w regionie, zmiany w procedurach konkursowych PFRON, gminne programy opieki nad zwierzętami, a także powstające projekty ustaw. Realizując "scenariusze wprowadzania zmiany" pozyskiwaliśmy opinie eksperckie i opinie prawne, pisaliśmy wnioski do instytucji publicznych, tworzyliśmy i składaliśmy petycje oraz budowaliśmy listy poparcia.
Dla przedstawicieli NGO najbardziej zainteresowanych zdobywaniem kompetencji eksperckich i udziałem w procesach stanowienia prawa przygotowaliśmy Szkołę Stanowienia Prawa. Szkoła miała za zadanie przygotować i wesprzeć przedstawicielki i przedstawicieli kujawsko-pomorskich NGO do świadomego i efektywnego uczestniczenia w procesach stanowienia prawa. Dlatego w programie Szkoły znalazło się kilka istotnych zagadnień – zaczęliśmy od tego jak powstaje prawo i gdzie jest miejsce na aktywność obywateli w jego powstawaniu. Niezbędne było oczywiście rozmawianie o rzecznictwie interesów sektora pozarządowego, wpływaniu na podejmowane decyzje, zbieraniu argumentów, stosowaniu aktywnych form partycypacji. Rozmawialiśmy o metodologii prowadzenia działań strażniczych, a w tym kontekście także o tym jak świadomie korzystać z prawa do informacji publicznej. Sprawdziliśmy także jaki jest warsztat fact-checkera, jak też na ile wykorzystać kampanie społeczne w prowadzeniu działań rzeczniczych. Rozwijaliśmy umiejętności prowadzenia negocjacji i warsztat wystąpień publicznych. W sumie odbyły się trzy edycje Szkoły Stanowienia Prawa, w których wzięło udział ponad 50 osób. Program kolejnych edycji różnił się nieznacznie, ale ważnym elementem każdej z nich był tzw. warsztat wdrożeniowy podczas którego uczestniczący w zajęciach przygotowywali swoje pomysły na przeprowadzenie zmian w przepisach lub rozwiązaniach dotyczących funkcjonowania organizacji pozarządowych. Podczas kolejnych edycji powstało ponad 10 takich planów, które absolwenci Szkoły zrealizowali już po ich zakończeniu, albo realizują nadal.
Absolwenci Szkoły przystąpili do Forum Dobrego Prawa i stali się swoistym zapleczem eksperckim dla III sektora w województwie kujawsko-pomorskim. Forum spotyka się (również po projekcie) kontynuując pracę nad kilkoma tematami rzeczniczymi: (1) rozszerzenie mechanizmu zachęty podatkowej na rzecz przekazywania darowizn organizacjom społecznym, (2) ułatwienia w procesie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, (3) zapewnienie w regulaminach konkursów ofert środków na rozwój instytucjonalny, (4) przyszłość miejskich LGD w województwie kujawsko-pomorskim oraz (5) zmiana sposobu opracowywania i wprowadzenie nowych ustaleń do Programu Współpracy Powiatu Chełmińskiego z NGO.
Część z dotychczas podjętych tematów zakończyła się z powodzeniem, a części planowanych rozwiązań nie udało się wprowadzić. Ale w rzecznictwie interesów trudno jest mówić o sukcesie. Czasami wpływ na funkcjonujące przepisy jest niewielki. Czasami udaje się uniknąć wprowadzenia rozwiązań bardziej szkodliwych. Czasami ważna okazuje się możliwość przedyskutowania rozwiązań i ustalenia stanowisk. Jednak najczęściej konkretne działanie rzecznicze jest procesem długim, wieloetapowym, w którym trudno jest jednoznacznie stwierdzić, czy… można go już zakończyć i czy udało się osiągnąć pierwsze założenia. Dzieje się tak przede wszystkim z uwagi na charakter rzecznictwa – zbieranie pomysłów, ich weryfikowanie, poddawanie dyskusji, uwzględnianie kolejnych aspektów, stopniowe wprowadzanie ustaleń w życie. Ważna jest jednak konsekwencja w działaniu, a ta wymaga społecznego zaangażowania.
Organizacje stanowią prawo" w liczbach
w 36 dwudniowych warsztatach oraz w Szkole Stanowienia Prawa wzięło udział 378 reprezentantek i reprezentantów NGO z regionu - część z nich uczestniczyła w więcej niż jednym warsztacie,
uczestniczki i uczestnicy projektu reprezentowali 146 kujawsko-pomorskich organizacji pozarządowych,
podczas warsztatów nasi uczestnicy przygotowali, a następnie realizowali 49 scenariuszy wprowadzenia zmiany pracując pod opieką mentorów,
przeprowadziliśmy dla nich dodatkowo 12 szkoleń kompetencyjnych poświęconych różnym umiejętnościom ważnym dla angażowania się w procesy powstawania prawa (np. umiejętność negocjacji, umiejętność wystąpień publicznych, umiejętność korzystania ze zdalnych narzędzi pracy),
przeprowadziliśmy trzy 10-dniowe edycje Szkoły Stanowienia Prawa z udziałem 52 osób,
podczas Szkoły powstało 13 tzw. planów działania, które zostały już zrealizowane lub nadal są prowadzone (o każdym z nich piszemy tutaj >>),
absolwenci Szkoły spotkali się na dziesięciu posiedzeniach Forum Dobrego Prawa i nadal tworzą to gremium (skład Forum >>),
nad całością działań czuwała Rada Edukacyjna, w której reprezentowani byli partnerzy-realizatorzy projektu oraz dodatkowi eksperci (prawnik, socjolog) - Rada spotykała się raz w miesiącu, w sumie 43 razy.
Działania rzecznicze kontynuujemy nadal, pisząc o podejmowanych przez nas zagadnieniach i tematach na naszej podstronie internetowej. Prowadzimy też "sekretariat rzeczniczy", który wspiera reprezentantki i reprezentantów NGO w gremiach i zespołach międzysektorowych, a także organizuje kolejne spotkania Forum Dobrego Prawa.
