Czy organizacje pozarządowe będą miały wpływ na wykorzystanie środków UE w najbliższych latach? Czy reprezentacja NGO będzie obecna w gremiach zajmujących się ustalaniem zasad dla konkursów i wydatkowania środków? Czy udział w tych gremiach będzie wiązał się z faktycznym wpływem na podejmowane decyzje? To kilka pytań, które dotyczą konsultowanych właśnie wytycznych dla komitetów monitorujących na lata 2021-2027. Dokument poddany konsultacjom zamieściliśmy także w naszym serwisie stacja-konsultacja.pl >>.
W ostatnim tygodniu czerwca Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej ogłosiło konsultacje (opiniowanie) kilkunastu dokumentów, które będą regulować zasady wykorzystania Funduszy Europejskich w Polsce w najbliższych kilku latach. Pierwsze z tych konsultacji kończą się już 04 lipca br. a dotyczą komitetów monitorujących, a więc międzysektorowych gremiów, które zajmują się zatwierdzaniem zmian programów finansowanych ze środków UE oraz kryteriów dla poszczególnych konkursów. Zgodnie z informacjami zawartymi w projekcie dokumentu reprezentacja organizacji pozarządowych ma być wyłaniania w ramach wyborów prowadzonych przez rady działalności pożytku publicznego (dla programów krajowych przez RDPP działającą przy premierze, a dla programów regionalnych przez wojewódzkie RDPP).
Jakie uwagi i propozycje do projektu Wytycznych dotyczących komitetów monitorujących na lata 2021-2027 przygotowała Federacja? Poniżej kilka przykładów:
[1] zmianę planowanych wymagań dla przyszłym członków komitetów. W dokumencie wskazano, że kandydatki i kandydaci ubiegający się o miejsce w komitetach mają już „posiadać doświadczenie w pracy komitetów”, a oprócz tego „pozytywną rekomendację instytucji zarządzającej” (IZ) oraz doświadczenie w „aktywnym udziale i zaangażowaniu w konsultowanie danego programu operacyjnego". Postulujemy usunięcie tych wymagań – jak wiele osób posiada doświadczenie pracy w komitetach monitorujących, a przede wszystkim czemu ma ten wymóg służyć? Fakt posiadania takich doświadczeń nie jest gwarantem wyższego zaangażowania, ani jakościowo wyższej pracy. Z kolei „pozytywna rekomendacja” instytucji zarządzającej zakłada, że IZ ma "zgodzić się" na konkretne kandydatury wyłonione np. w oficjalnych wyborach prowadzonych wśród organizacji pozarządowych, co wyklucza niezależność decyzji organizacji pozarządowych. Z kolei wymóg "aktywnego udziału i zaangażowania w konsultowanie danego programu" jest nieweryfikowalny (w jaki sposób można go sprawdzić?), a przede wszystkim – kiedy (na bazie jakich danych) zostanie uznany za spełniony?
[2] usunięcie warunku „Za udział w pracach KM nie jest wypłacane wynagrodzenie”, który nie tylko jest niezgodny z praktyką (wszyscy pracownicy instytucji publicznych biorący udział w pracach KM realizują tą aktywność w godzinach pracy), to jeszcze uniemożliwia finansowanie aktywności reprezentantów strony niepublicznej w pracach komitetu. Powinno być zupełnie odwrotnie – za udział w pracach komitetu partnerzy spoza administracji powinni otrzymywać wynagrodzenie, bowiem ich zaangażowanie jest równie poważne i równie istotne, co praca kadr administracji.
[3] zaplanowanie przed pierwszym posiedzeniem komitetu spotkania poświęconego wypracowaniu regulaminu komitetu. Założenie, że od razu na pierwszym posiedzeniu komitet przyjmie regulamin oznacza, że regulamin przygotowany zostanie przez odpowiedni urząd, a nikt nie będzie nad nim pracował warsztatowo podczas posiedzenia, w którym udział bierze ponad 100 osób. Jak pokazuje przykład Kujawsko-Pomorskiego, w 2015 roku gdy przyjmowano regulamin dla komitetu RPO 2014-2020 wszystkie uwagi do regulaminu zgłoszone przez partnerów spoza administracji zostały odrzucone „blokowo”. Dlatego tym ważniejsze jest tworzenie przestrzeni dla wspólnej pracy koncepcyjnej i integrującej komitet.
[4] stworzenie prezydiów komitetów, w których skład wejdą co najmniej reprezentanci środowisk samorządowego, partnerów społeczno-gospodarczych, uczelni wyższych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego. W przeciwnym razie zbyt szerokie uprawnienia ma przewodniczący komitetu, a partnerzy publiczni i niepubliczni nie mają ostatecznego wpływu na decyzje komitetu.
[5] wydłużenie czasu na przekazanie materiałów przed posiedzeniem komitetu (do minimum 15 dni roboczych). Wielu członków/członkiń komitetu to osoby reprezentujące środowiska, a nie pojedyncze instytucje, więc dla tych osób konsultowanie materiałów z reprezentowanym środowiskiem jest odpowiednio bardziej złożonym procesem. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku organizacji pozarządowych.
[6] wprowadzenie wymogu pisemnego odniesienia się przez instytucję zarządzającą do każdej ze zgłoszonych uwag przed posiedzeniem komitetu. Obecnie instytucja odpowiada na zgłoszone pisemnie przed spotkaniami przez członków komitetu uwagi w trakcie posiedzeń, co nie tylko utrudnia dyskusję i wypracowanie wartościowych rozwiązań, ale także nie pozwala członkom komitetów na przygotowanie się do dyskusji.
[7] rozszerzenie definicji konfliktu interesów dla członków/członkiń komitetu. Projekt wytycznych zakłada, że konflikt interesów może wystąpić jedynie w sytuacji, gdy komitet podejmowałby decyzję w indywidualnych sprawach. Tymczasem wystąpi on również, gdy (1) komitet podejmuje decyzję o kryteriach i zasadach konkursów, w którym podmiot reprezentowany przez danego członka komitetu złożył wniosek; (2) komitet podejmuje decyzję o konkursach (np. o kryteriach konkursu), w którym podmiot reprezentowany przez danego członka komitetu otrzymał dofinansowanie (praktyka perspektywy 2014-2020 pokazuje, że komitety podejmują decyzję np. w sprawie wykładni kryteriów już zakończonych konkursów); (3) komitet podejmuje decyzję w konkursach/naborach wniosków, w których uprawniony do złożenia wniosku jest tylko jeden podmiot.
[8] dodanie do kategorii wydatków ponoszonych z budżetu komitetu także wydatków na konsultacje prowadzone przez członków/członkinie komitetu, m.in. na finansowanie organizacji spotkań i innych działań konsultacyjnych prowadzonych przez reprezentantów/reprezentantki partnerów spoza administracji z reprezentowanymi przez nich środowiskami.
Zachęcamy do udziału w konsultacjach i składania propozycji. Mimo, że czas i termin konsultacji nie jest sprzyjający. A w „konsultacyjnej kolejce” czekają jeszcze:
Projekt Wytycznych dotyczących wyboru projektów na lata 2021-2027 >>
Projekt Wytycznych dotyczących ewaluacji polityki spójności na lata 2021-2027 >>
Projekt Wytycznych dotyczących kontroli realizacji programów polityki spójności na lata 2021-2027 >>
Projekt Wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027 >>
